Het ergste

Wat is het ergste dat een mens dezer dagen kan overkomen? Of zoals de Engelsen dat zo mooi zeggen: wat is het worst kaas scenario? Is dat thuis opgesloten zitten, omdat je bij nader inzien toch niet die fietstocht durft te maken tussen allerlei medefietsers die schijt hebben aan die anderhalve meter afstand? (FB-vriend Joop Maes schreef dat hij ondanks zijn fietsbelgebel zo dicht langs een wandelend meisje moest rijden dat hij haar in het voorbijgaan kon opmeten. Ze bleek precies één meter vijftig te zijn, dat dan weer wel.)
Nee, het ergste dat je dezer dagen als mens kan overkomen is, dat je de dood wordt aangezegd. Dat is toch het ergste? Niet als je Jeroen van Merwijk heet. Hoe hij daarmee omgaat, komt zo. Eerst dit: Jeroen van Merwijk is mijn held. Ik kwam daar pas vijf jaar geleden achter; rijkelijk laat, want die man was toen al zo’n veertig jaar bezig als cabaretier, schrijver en schilder. Hij is in mijn ogen de beste levende tekstschrijver van Nederland sinds Drs. P het aardse podium verlaten heeft.
Ik las de dikke verzamelbundel met de typische Van Merwijk-titel De grootste denker van Nederland over het mooiste land ter wereld en was meteen verkocht. Ik wilde er een groot stuk over schrijven in Het Parool, maar dat mocht niet. Het werk van Van Merwijk was te onbekend. Als hij geen succes had gehad met een duoprogramma met Harrie Jekkers, had u misschien ook nooit van hem gehoord. (Typische titel van een Van Merwijk-programma: Er zijn nog kaarten.) Hem interviewen mocht gek genoeg wel. Ik heb mijn held dus ontmoet en hij viel niet tegen.
Hij zei dingen waarvan ik genoot. De tekstschrijver Van Merwijk is enorm vormvast, net als Drs. P. Hij kan een lied maken op twee rijmklanken zonder dat het geforceerd klinkt. Als een tekst goed rijmt, komt die, zegt hij, ‘als een bulldozer’ op je af. “Rijm is op zichzelf niet interessant, maar het brengt je ergens waar je zonder dat rijm nooit zou zijn gekomen. Een liedje schrijven met de rijmklank zuur en dan met het rijmwoordenboek op cirkelkwadratuur uitkomen. Heelallen buitelen over elkaar heen. Rijm is geen beperking, maar gek genoeg een uitbreiding.”
Maar nu zijn reactie op de hem kort geleden aangezegde dood, die niets met corona te maken heeft, wel met uitgezaaide darmkanker. Hij sprak daarover in de Volkskrant. Dat nieuws schokte me, maar ik moest toch grinniken om wat hij te zeggen had. Er was een last van zijn schouders gevallen. “Ja, opluchting is het eerste dat ik voelde toen ik hoorde dat ik terminaal ziek was. Hè hè, eindelijk van het gezeik af.”
Hij schreef een jaar lang elke dag een mooie, knap berijmde, af en toe actuele tekst op Facebook. Dat doet niemand hem na, omdat niemand kan tippen aan Jeroen van Merwijk. Zelf zei hij: “Ik zal wel weer zo’n kunstenaar zijn die pas na zijn dood wordt gewaardeerd. Ik heb ooit het liedje Nog even geschreven. Dat gaat over wat er gebeurt als iemand doodgaat. Nog even en je kunt geweldig zingen. Nog even en je was altijd bescheiden. Nog even en je kon alles, over water lopen, zweven. Nog even en je leeft voortaan als een godheid in ons voort. Ik hoop dat dat bij mij ook gebeurt.”
Nog even en Jeroen van Merwijk is er niet meer, en dat is dood- en doodzonde.

Bob Frommé

Jeroen van Merwijk

PS Ik doe er nog een toepasselijke tekst van zijn hand bij. In dat interview met hem sprak hij zijn bewondering uit voor Mozart. Hij roemde diens ‘bedrieglijke lichtheid’ en hij hoopte dat hij daar ook iets van had. Dat had (heeft) hij.

Ik

Ik heb eerlijk trachten na te denken
Ik heb oprecht mijn best gedaan
Mijzelf aan mijn publiek te schenken
Ik ben een lange weg gegaan

Toch was er altijd oppositie
Altijd was er wel kritiek
Van de cabaretpolitie
En van het hooggeëerd publiek

Nu eens kon ik niet goed zingen
Dan had ik weer geen danstalent
’k Ben de risee in kleinkunstkringen
Maar ik ben er aan gewend

Sla mijn liedjes maar in stukken
Maak mijn werk maar kapot
Hier op aarde moet ik bukken
Maar ik ga met opgeheven hoofd naar God

Van hem komen de eindoordelen
Vanaf zijn hoge gouden troon
Zal hij mij langs mijn wangen strelen
En hij zal mij zeggen zoon

Het is niet onopgemerkt gebleven
Wij zagen wat je hebt gedaan
Wat je de mensen hebt gegeven
Al is het hun altijd ontgaan

Zoals vaak wordt na jouw dood pas
Jouw werk met instemming begroet
Dan zal men zien dat je heel groot was
Had je Mozart al ontmoet